بررسی و تحلیل پنج نماد کهن الگویی در شاهنامه فردوسی براساس مکتب روانکاوی یونگ

thesis
abstract

نقد ادبی از جمله موضوعاتی است که در ادبیات جایگاه ویژه ای دارد و توجه بسیاری از محققین و مخاطبان ادبیات را به خود جلب نموده است. امروزه بررسی متون ادبی براساس «نقد روان شناسانه» یکی از رایج ترین انواع نقدهاست که براساس آن منتقد، روح هنرمند را می کاود و به لایه های پنهان روح و ذهن او پی می برد و از این طریق هنر او را بهتر می شناسد و به دیگران نیز بهتر می شناساند. در این میان یکی از مکتب های مورد توجه منتقدان ادبی، مکتـب روان شنـاسی تحلیلی کارل گوستاو یـونـگ روان شناس مشهور سوییسی است که در نیمه ی دوم سده ی بیستم توسط او بنیان نهاده شد. طبق نظریه ی یونگ هنرمند و شاعر با بهره گیری از محتویات ناخودآگاه جمعی کهن الگوها به آفرینش هنری دست می زند. از رهگذر رشد این مکتب و توجه وافر یونگ به اسطوره ها و کهن الگوها، نقد دیگری به نام «نقد کهن الگویی» یا «نقد اسطوره ای» در میان منتقدان رواج یافته است. این نقد به دنبال برقراری ارتباط میان اثر ادبی و سلسله الگوهای ذهنی است که در ضمیر ناخودآگاه فرد قرار گرفته اند. بر اساس نقد کهن الگویی ناخودآگاه جمعی نقشی اساسی در پیدایش نمادها دارد و ریشه خلاقیت های هنری را می باید در بهره گیری از این نمادها جستجو کرد. بخش مهمی از نقد کهن الگویی به بررسی ارتباط بین ادبیات و روان شناسی می پردازد و بر نحوه خلاقیت های هنری و ادبی تأکید می کند. یونگ برای آفرینش هنری دو جنبه قائل است. یکی «شیوه ی آفرینش روان شناختی» یعنی شیوه ای از آفرینش هنری که برخاسته از خودآگاه است و دیگری «شیوه ی آفرینش دیده ورانه یا رویایی و یا خودانگیخته» که کاملاً برخاسته از ناخودآگاه است. بدین ترتیب می توان برای تحلیل متون ادبی و به ویژه متون حماسی و اسطوره ای از ظرفیت های نقد کهن الگویی استفاده کرد. شاهنامه ی فردوسی در جایگاه یکی از بزرگترین شاهکارهای ادب فارسی، اثری است که دارای عناصر و نمادهای فراوان اسطوره ای و حماسی و کهن الگویی است و از این رو منبع و بستری مناسب برای پژوهش در این حوزه ی نسبتاً جدید نقد ادبی به شمار می رود. از آن جا که نمادهای کهن الگویی در شاهنامه فراوان است و بررسی همه ی آن ها در یک رساله امکان پذیر نیست؛ در این پژوهش به بررسی پنج نماد مهم کهن الگوییِ «اژدها»، «پیر فرزانه»، «سفر قهرمان»، «رویین تنی» و «قهرمان شکست ناپذیر» براساس مکتب روانکاوی یونگ و مبتنی بر نقد روانشناسانه و اسطوره گرا خواهیم پرداخت و چگونگی تبلور هر یک از این کهن الگوها را در حماسه ی ملی ایران تبیین خواهیم کرد.

similar resources

تحلیل روانشناسی شخصیت و زندگی فریدون در شاهنامه فردوسی بر پایه ی مکتب روانکاوی زیگموند فروید

هر داستان یک تجربه ی عینی یا ذهنی از زندگی انسان است. کند و کاو در لایه های درونی داستان ها و حوادث و شخصیت ها و انگیزه ها و اندیشه هایشان همیشه از دغدغه های ذهن جستجو گر و پویای خوانندگان حرفه ای داستان هاست. یکی از مهمترین و تاریخ سازترین شخصیت های شاهنامه یعنی فریدون در این گفتار مورد کنکاش و بررسی روانکاوی قرار گرفته است.

full text

نقد کهن الگویی ریشه‌های دوگانه‌انگاری اسطوره‌ای در شاهنامه فردوسی

گومیزشن و وزارشن به دو دوره از مهم‌ترین ادوار آفرینش در اساطیر ایرانی اطلاق می‌شود که طی آن، نبرد میان دو بن متخاصم خیر و شر، به شدیدترین مرحله خود می‌رسد و در نهایت به پیروزی نهایی خیر بر شر می‌انجامد. اعتقاد به نبرد و درگیری میان دو اصل نیک و بد که اساس تفکّر اسطوره‌ای ایرانی را تشکیل می‌دهد، در شاهنامه فردوسی در قالب جنگ‌ها و کشمکش‌های درازآهنگ ایران و نیران (غیر ایرانی) نمود یافته است. در شا...

full text

تحلیل نماد زنِ جادو در شاهنامه بر مبنای روانشناسی یونگ

در اغلب داستان های ما جادوگران زن هستند و گوش ما بیشتر با ترکیب«زنِ جادو» آشنا است تا«مرد جادو». دلیل این امر را کارل گوستاو یونگ در وجود عنصر مادینه در وجود مردان می‌داند که همیشه این عنصر در رویاهای مردان، به شکل جادوگر زن جلوه پیدا می‌کند. و این امری است که در تمام جوامع مشترک است. در ایران زن جادو را درشاهنامه و بیشتر داستان‌های عامیانه می‌بینیم که هر کدام از آنها در جای خود قابل تأمل هستند....

full text

تحلیل نماد زنِ جادو در شاهنامه بر مبنای روانشناسی یونگ

در اغلب داستان های ما جادوگران زن هستند و گوش ما بیشتر با ترکیب«زنِ جادو» آشنا است تا«مرد جادو». دلیل این امر را کارل گوستاو یونگ در وجود عنصر مادینه در وجود مردان می داند که همیشه این عنصر در رویاهای مردان، به شکل جادوگر زن جلوه پیدا می کند. و این امری است که در تمام جوامع مشترک است. در ایران زن جادو را درشاهنامه و بیشتر داستان های عامیانه می بینیم که هر کدام از آنها در جای خود قابل تأمل هستند....

full text

تحلیل کهن الگویی آزمون های شاهنامه

این پژوهش به تحلیل کهن الگویی آزمون های موجود در شاهنامه، اختصاص دارد. کهن الگو، مهمترین اصطلاح مکتب روان کاوی روان پزشک سوئیسی – کارل گوستاو یونگ - است و شامل تصاویر کهن و افکار غریزی است که در ناخود آگاه جمعی مشترک همه ی انسان ها وجود دارد. این صور و خاطرات ازلی به شیوه ای نمادین در رویا و اسطوره خود را به ما نشان می دهند. از آنجا که اثری سترگ همچون شاهنامه، سرشار از ، اسطوره ها ، پهلوانی ها...

تحلیل رساله‌ی «عقل سرخ » سهروردی براساس نقد کهن الگویی

چکیدهکهن الگوها و نقش آن ها در ادبیات می پردازد. در این مقاله «عقل سرخ »از دیدگاه نقد کهن الگویی بررسی شده و بر اساس کهن الگوهای سفرقهرمان، مرگ و تولد دوباره و پیر خردمند؛ و نمادهای کهن الگویی «نقد کهن الگویی» یکی از رویکرد های نقد ادبی معاصر است که به کشف ماهیت و ویژگی اسطوره ها و همچون: باز ،چاه، صحرا، کوه قاف، گوهرشب افروز، درخت طوبی، سیمرغ و چشمه زندگانی تحلیل شده است. اساس کهن الگویی این د...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


document type: thesis

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه بوعلی سینا - دانشکده ادبیات و علوم انسانی

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023